Mijn hobbysite

Minicursus Esperanto - les 10

---

TIENDEK

---

10. SAMENGESTELDE TIJDEN

Om het juiste tijdstip van een handeling te kunnen omschrijven, moeten we een TIJD kunnen aangeven wanneer iets gebeurt, maar ook de FASE waarin die handeling zich bevindt.

Hiervoor hebben we de beschikking over de 'samengestelde tijden'.

Met het HULPWERKWOORD geven we de TIJD aan wanneer iets gebeurt en met het DEELWOORD geven we de FASE aan waarin de handeling zich bevindt.

In het Nederlands hebben we hiervoor 16 tijden (8 actieve en 8 passieve), in het Esperanto hebben we hiervoor 24 tijden (12 actieve en 12 passieve).

Door de grote regelmaat in Esperanto wordt dit echter veel minder moeilijk dan het op het eerste gezicht lijkt.

In Esperanto is er SLECHTS één hulpwerkwoord, nl.: ESTI.

Met de vervoeging van 'esti' geeft men de juiste tijd aan.

Heden	Tegenwoordige Tijd	estas
Verleden	Verleden Tijd	estis
Toekomst	Toekomende Tijd	estos

Met het deelwoord geeft men de fase aan:

Iets wat nog bezig is	onvoltooid deelwoord	-ant-, -at-
Iets wat juist gedaan is	voltooid deelwoord	-int-, -it-
Iets wat gaat beginnen	toekomend deelwoord	-ont-, -ot-

 

	Actief	Passief
Onvoltooid Tegenwoordig	Mi estas batanta.	Mi estas batata.
	Ik ben aan 't slaan.	Ik word geslagen.
Onvoltooid Verleden	Mi estis batanta.	Mi estis batata.
	Ik was aan 't slaan.	Ik werd geslagen.
Onvoltooid Toekomend	Mi estos batanta.	Mi estos batata.
	Ik zal aan 't slaan zijn.	Ik zal geslagen worden.
Onvoltooid Verleden Toekomend	Mi estus batanta.	Mi estus batata.
	Ik zou aan 't slaan zijn.	Ik zou geslagen worden.
Voltooid Tegenwoordig	Mi estas batinta.	Mi estas batita.
	Ik heb geslagen.	Ik ben geslagen.
Voltooid Verleden	Mi estis batinta.	Mi estis batita.
	Ik had geslagen.	Ik was geslagen.
Voltooid Toekomend	Mi estos batinta.	Mi estos batita.
	Ik zal geslagen hebben.	Ik zal geslagen zijn.
Voltooid Verleden Toekomend	Mi estus batinta.	Mi estus batita.
	Ik zou geslagen hebben.	Ik zou geslagen zijn.
Nabije Toekomst, heden	Mi estas batonta.	Mi estas batota.
	Ik ga slaan.	Ik ga geslagen worden.
Verleden	Mi estis batonta.	Mi estis batota.
	Ik ging slaan.	Ik ging geslagen worden.
Toekomend	Mi estos batonta.	Mi estos batota.
	Ik zal gaan slaan.	Ik zal geslagen gaan worden.
Verleden Toekomend	Mi estus batonta.	Mi estus batota.
	Ik zou gaan slaan.	Ik zou geslagen gaan worden.

 

Deze vier laatste vormen bestaan niet in het Nederlands!

Het gebruik van deze samengestelde vormen hangt dus zeer sterk af van de bedoeling die we hebben.

Een voorbeeldje ter verduidelijking.

Ik opende de deur.

  - Mi malfermis la pordon.

Deze zin zegt alleen maar dat ik de deur opendeed, er wordt niet vermeld wanneer en ook niet op welk tijdstip van de handeling ik mij bevind.

Indien meer details niet belangrijk zijn, volstaat deze zin.

Als bedoeld wordt dat ik nu (tegenwoordige tijd) juist (voltooid) de deur opende, dan kan ik dat preciezer aanduiden door:

  - Mi estas malferminta la pordon.

Als bedoeld wordt dat ik gisteren de deur opende, dan weet ik nog steeds niet of ik voor de deur stond met mijn hand op de klink, klaar om ze te openen:

  - Mi estis malfermonta la pordon;

  of: ik was gisteren de deur aan 't openen:

  - Mi estis malfermanta la pordon;

   of: ik had (gisteren) de deur juist geopend.

********************************************************************

Ziezo, hiermee ga ik het voorlopig laten. Met deze 10 lesjes heb je werkelijk het belangrijkste deel van de Esperantogrammatica geleerd.

Als je nu wat gaat experimenteren met corresponderen en je woordenschat nog wat aanvult, zul je verbaasd zijn over je eigen resultaten.

Geen enkele andere taal maakt het mogelijk om in zo'n korte periode, eenzelfde niveau te bereiken.

 

Wil je meer weten over Esperanto en de taal beter leren kennen, dan kan je altijd contact opnemen met de
'Vlaamse Esperantobond'
Frankrijklei 140
2000 Antwerpen
tel.: 03-234 34 00
info@fel.esperanto.be
www.esperanto.be

 

---